බුදුරජාණන් වහන්සේගේ වම් දන්ත ධාතූන් වහන්සේ තැන්පත් කර ඇති ඓතිහාසික සෙංකඩගලපුර මහනුවර ප‍්‍රථම දළදා මාලිගාව ගොඩනඟා ඇත්තේ ක‍්‍රි.ව. 1592-1604 අතර කාලයේ රජ කළ පළමු වෙනි විමලධර්මසූරිය රජතුමා විසිනි. එතුමා ඉදි කළ දළදා මාලිගාව පෘතුගීසි ආක‍්‍රමණිකයෝ විනාශ කළ බව ඉතිහාසයේ දැක්වේ. අනතුරුව එම දළදා මාලිගාව පිහිටා තිබූ ස්ථානයේම දෙවන රාජසිංහ රජු විසින් (ක‍්‍රි.ව. 1635–1387) මහනුවර දෙවන දළදා මාලිගාව ඉදි කර ඇත.
බුදුරජාණන් වහන්සේගේ වම් දන්ත ධාතූන් වහන්සේ තැන්පත් කර ඇති ඓතිහාසික සෙංකඩගලපුර මහනුවර ප‍්‍රථම දළදා මාලිගාව ගොඩනඟා ඇත්තේ ක‍්‍රි.ව. 1592-1604 අතර කාලයේ රජ කළ පළමු වෙනි විමලධර්මසූරිය රජතුමා විසිනි. එතුමා ඉදි කළ දළදා මාලිගාව පෘතුගීසි ආක‍්‍රමණිකයෝ විනාශ කළ බව ඉතිහාසයේ දැක්වේ. අනතුරුව එම දළදා මාලිගාව පිහිටා තිබූ ස්ථානයේම දෙවන රාජසිංහ රජු විසින් (ක‍්‍රි.ව. 1635–1387) මහනුවර දෙවන දළදා මාලිගාව ඉදි කර ඇත.
ශ්‍රී දළදා මාලිගාව ලෝක පූජිත වූ ශ්‍රේෂ්ඨ සිද්ධස්ථානයකි. නොකඩවාම දිනපතා දෙස් විදෙස් බැතිමතුන් ගේ හා ලොව නන්දෙසින් පැමිණෙන සංචාරකයින්ගේ විශේෂ ගෞරව පූජෝපහාරයට පාත‍්‍රවන්නා වූ මේ සිද්ධස්ථානය වර්ෂ 1988 දී යුනෙස්කෝව විසින් ලෝක උරුමයක් ලෙස ප්‍රකාශයට පත්කරන ලදී.
එවන් පින් බිමක විශ්ව පාරමී පදනමේ මූලිකත්වයෙන් ප්‍රතිසංස්කරණ කටයුතු කීපයක්ම සාර්ථකව නිමකිරීමට මේ වන විටත් අප සමත්වී ඇත. ඉන් මුලින්ම වැඩසිටින මාලිගයේ දන්ත ධාතූන් වහන්සේ තැන්පත් කොට ඇති සුගන්ද කුටියේ පිවිසුම් දොරටුවෙහි ඇතුලත සහ පිටත රන් ආලේප කරමින් එම දොරටු දෙක ප්‍රතිසංස්කරණ කිරීමත්, දෙවනුව දන්ත ධාතුන් වහන්සේ හට රන් නෙළුම් මලක් පූජා කිරීමත් සිදුකළේය. එය කරඬුව ඉදිරිපිට තැන්පත් කොට ඇත.
රන් ආලේපිත පිවිසුම් දොරටුව
රන් නෙළුම් මලක් පූජා කිරීම
තුන්වනුව වැඩසිටින මාලිගයේ සම්පූර්ණ බිම කළුවර සහ කුඹුක් ලීයෙන් ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමත්, ඊට වටිනා කළා නිර්මාණයක් එක් කරමින් මහනුවර යුගයේ සඳකඩ පහන් දෙකක් එක් කරමින් තවත් ගෞරවනීය බවක් එක් කළේය. ඊට සමගාමීව දන්ත ධාතූන් වහන්සේට දිනපතා පූජාකරන මුළුතැන්ගේ දානය පිළිගැන්වෙන පැරණි පාත්තර සියල්ල රිදී ආලේප කිරීමත් සිදුකළේය.
මහනුවර යුගයේ සඳකඩ පහන් දෙකක්
පාත්තර සියල්ල රිදී ආලේප කිරීම
පල්ලේමාලේ විහාරය ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම
සිවු වනුව පසුගියදා එනම් ජූලි මස 24 වැනිදා දළදා මාලිගාව තුල ඇති ප්‍රධාන ස්ථාන වලින් වැඩසිටින මාලිගයට පසුව ඇති තවත් ප්‍රධාන ස්ථානයක් වන පල්ලේමාලේ විහාරයේ ඉපැරණි තඹ බුදුපිළිමය තබා ඇති ආසනය සම්පූර්ණයෙන්ම මහනුවර යුගයේ කැටයම්වලින් අලංකාර කරමින් මනාව ප්‍රතිසංස්කරණ කොට පූජා කල බව මෙත් සිතින් මෙසේ සටහන් කරමු. පල්ලේමාලේ විහාරයේ ඇති විශේෂත්වය නම් එය එදා රජ දවසේ රජතුමාගේත් බිසවගේත් උදේ සවස වන්දනා මාන කටයුතු කල බුදු කුටිය වීමයි. මෙහි ඇති පැරණි බිතිසිතුවම් මෙන්ම විශේෂ විෂ්ණු රූපය එහි ගාම්භීර බව කියා පාන්නේය.
